Square dance club Kontich

Waar ook ter wereld, square dansen kan je overal

In Amerika behoort square dans tot het cultureel erfgoed. Het is het meest bekende type van Amerikaanse volksdans en in veel staten zelfs verplichte kost op school. Ook in Europa blijft square dansen al maar aan populariteit winnen met ondertussen in ieder land al verscheidene succesvolle square dansclubs. Tijd dus om de dans eens van naderbij te bekijken.

De wortels van square dans vinden hun oorsprong in oude Europese dansen (‘Morris Dance’, ‘English Country dance’. ‘Quadrille’, …). Toen een goed 200 jaar geleden de eerste migratiegolf naar Amerika vertrok, ontstond er daar een unieke smeltkroes van verschillende nationaliteiten, culturen, …

De moderne Amerikaanse square dance heeft echter niet veel meer gemeen met de ‘traditional’ square dance van toen.

Hij wordt wel nog steeds gedanst met een veelvoud van 4 koppels in een vierkant (aan elke zijde een koppel) en er is nog steeds een ‘caller’ die de ‘calls’ geeft die de dansers moeten volgen. Had de oude square dance maar 3 of 5 figuren, de moderne square dance heeft er rond de 70, met een bijna oneindig aantal combinaties én gestandaardiseerd zodat men overal ter wereld kan meedoen.

Bij square dans weten dansers op de vloer nooit vooraf welke figuren de caller gaat zingen en reageren op de aangeleerde term (call). Dit vereist reactievermogen en beheerst bewegen.

Het is dus de taak van de caller om de dansers te laten bewegen en nadien weer naar hun startpositie te brengen. Hij doet dit aan de hand van ‘patter calls’ of ‘singing calls’. Patter calls worden gewoonlijk niet van te voren uitgedacht en worden alleen gesproken met de muziek op de achtergrond. Singing calls worden gewoonlijk van te voren uitgedacht en in de muziek en de songteksten verweven. Bij patter calls ligt de nadruk op improvisatie, bij singing calls ligt de nadruk op muziek.

Een goede caller is in staat om te improviseren tijdens singing calls, bijvoorbeeld om fouten van dansers te corrigeren of om de juiste sfeer erin te brengen.

Square dance kan op verschillende niveaus worden gedanst. De niveaus onderscheiden zich van elkaar door de soort en het aantal basisfiguren. Geïnteresseerde nieuwelingen kunnen in een square dance club een cursus (‘class’ genoemd) bezoeken, en in de meeste gevallen zullen zij, nadat zij het ‘Basic’-niveau hebben geleerd, binnen een jaar het zogenoemde ‘Mainstream’-niveau bereiken. Het volgende niveau is de ‘Plus’  en zo kan men doorgaan met ‘Advanced 1’, ‘Advanced 2’, ‘Challenge’, …, ‘Super Challenge’. Maar het niveau waarop in Europa het meest wordt gedanst, is ‘Mainstream’.

De typische square danskledij (bij optredens en demo’s) is de zogenaamde ‘western look’. Voor de heren is dat een gewone lange broek, een overhemd met lange mouwen en gemakkelijke schoenen. De accessoires bestaan uit collar tips (kraagpunten), bolo tie (dunne stropdas met siergesp) en towel (handdoekje). Voor de dames bestaat de kleding uit een wijde rok of jurk, gemakkelijke schoenen en een petticoat (wijde onderrok) en pettipants (kanten broek).

De muziek waarop gedanst wordt is vaak country & western (al dan niet live gebracht), maar ook evergreens, rock- en popmuziek zijn populair.

Rounddansen, contradansen, clogging en linedansen zijn met square dans verwant. Bij rounds spreekt men van een ‘cuer’ in plaats van een caller, maar het grote verschil is dat men ronddanst in een cirkel en gebruikt maakt van de ritmes uit stijldansen, zoals cha cha cha, jive, wals, ….  Er worden ook geen standaardcombinaties gedanst, maar er is een passende choreografie bij ieder muziekstuk. Bij contra heeft men wel deels dezelfde basisfiguren als bij square dans, maar de paren staan in twee rijen tegenover elkaar. Veel clubs dansen ook ‘clogging’ (een soort tapdans) of ‘line dance’ (lijndans) voor een beetje afwisseling.

Square dansen blijft ook nu nog constant in beweging. Op gezette tijden brengt de overkoepelende organisatie ‘Callerlab’ (www.callerlab.org) verbeteringen en nieuwe figuren aan bovenop het normale programma om de dansers een extra uitdaging te geven.